W niektórych przypadkach konieczne jest spisanie z pracownikiem umowy o zakazie konkurencji. Ma ona na celu ograniczenie ryzyka, jakie wiąże się m.in. z tym, że pracownik może wykorzystać kontakty biznesowe nawiązane podczas stosunku pracy i wykonywać pracę w ramach własnej działalności na rzecz klientów firmy. W przypadku zakazu konkurencji pracownik może liczyć na odszkodowanie wypłacane m.in. po ustaniu stosunku pracy.
Jakie obowiązki narzuca na pracownika i pracodawcę zakaz konkurencji?
Zgodnie z prawem żaden pracownik nie powinien wykonywać działalności konkurencyjnej wobec swojego pracodawcy, nawet jeżeli w umowie nie ma na ten temat stosownego zapisu. To jeden z obowiązków pracowników, które określa kodeks pracy. W niektórych branżach spisywane są dodatkowe klauzule do umów, które narzucają pracownikowi obowiązek przestrzegania zakazu konkurencji zarówno podczas trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu. Okres obejmujący zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy może być różny, jednak zawsze pracownik ma prawo do uzyskania z tego tytułu odszkodowania. Odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji obejmuje cały okres obowiązywania zakazu po ustaniu stosunku pracy. Odszkodowanie może też dotyczyć czasu trwania umowy; w tym przypadku jego kwota jest ustalana indywidualnie. Z drugiej strony naruszenie zakazu konkurencji przez pracownika także wiąże się z pewnymi problemami. Jeżeli umowa nie przewiduje odszkodowania dla pracodawcy, to pracownik może liczyć się m.in. z utratą zatrudnienia.
„Umowa o zakazie konkurencji może obowiązywać pracowników różnych branż. Najczęściej stosowana jest ona w przypadku pracowników, których wiedza może zagrażać interesom firmy zarówno podczas trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu. Przed podpisaniem umowy o zakazie konkurencji warto zawsze skonsultować się z prawnikiem” – wyjaśnia ekspert z firmy Kancelaria Adwokacka Magdalena Musiał.
Jakie odszkodowanie należy się pracownikowi?
Odszkodowanie z tytułu podpisania klauzuli konkurencyjnej może mieć różną wysokość. Jeżeli umowa uwzględnia zakaz konkurencji w okresie trwania stosunku pracy, to jego wysokość może zostać ustalona na dowolną kwotę. Dopuszczalne jest także to, aby przestrzeganie zakresu konkurencji nie wiązało się z wypłatą odszkodowania, o ile pracownik zgodzi się na taki zapis. Inaczej sytuacja wygląda w momencie, gdy umowa o zakazie konkurencji obejmuje także okres po ustaniu stosunku pracy (zwykle klauzula konkurencyjna uwzględnia przynajmniej 12-miesięczny zakaz konkurencji po rozwiązaniu umowy). W takim przypadku pracownikowi zawsze należy się odszkodowanie, nawet gdy nie jest ono uwzględnione w zapisach umowy. Zgodnie z prawem pracodawca musi wypłacać pracownikowi przez cały okres trwania zakazu konkurencji minimum 25% wynagrodzenia, które otrzymywał on podczas obowiązywania umowy o pracę.
Czy na wypłatę odszkodowania może także liczyć pracodawca?
Pracownik, który działa na niekorzyść swojego pracodawcy, korzystając z poufnych informacji np. listy klientów lub z innych zasobów firmy oraz zaniedbuje swoje obowiązki ze względu na wykonywanie dodatkowej działalności zarobkowej, także może zostać zmuszony do zapłaty odszkodowania, o ile w spisanej umowie znajduje się taki zapis. W celu uniknięcia nieporozumień i problemów trzeba poinformować pracodawcę o chęci rozpoczęcia prywatnej działalności w czasie trwania umowy o pracę, aby mógł on ocenić, czy zostanie naruszony zakaz konkurencji. Niejasności wynikające z umowy zawsze powinny zostać skonsultowane z prawnikiem zarówno przez pracodawców, jak i nieznających przepisów prawa pracy pracowników.