Wady zgryzu to problem dotykający zarówno dzieci, jak i dorosłych. Chociaż można spotkać się z twierdzeniem, iż przyczyną tego zjawiska są uwarunkowania genetyczne, w rzeczywistości najczęściej mamy do czynienia z zaburzeniami nabytymi, u których podłoża leżą nieprawidłowe nawyki kształtujące się już w dzieciństwie. Chcąc nie dopuścić do rozwoju wad zgryzu, należy jak najwcześniej wdrożyć działania z zakresu profilaktyki ortodontycznej.
Znaczenie i zakres profilaktyki ortodontycznej
Znaczna większość wad zgryzu ma charakter nie wrodzony, a nawykowy. Wynika to z bardzo wczesnego okresu rozwoju narządu żucia, co wiąże się z możliwością powstania licznych zaburzeń w jego obrębie. W efekcie zakorzenienia się szkodliwych dla właściwego ustawienia zębów i budowy kości szczęk nawyków dochodzi do powstawania i rozwoju wad zgryzu. Profilaktyka ortodontyczna ma na celu edukowanie i kształtowanie zachowań wspierających prawidłowy rozwój narządu żucia. Wdrożone odpowiednio wcześnie ćwiczenia i zdrowe nawyki, a także leczenie np. w postaci aparatu ortodontycznego ruchomego, pomoże wyeliminować czynniki zagrażające właściwemu układowi zębów. Kiedy należy podjąć działania z zakresu profilaktyki ortodontycznej?
„Najlepiej jak najwcześniej, przy czym warto zwrócić szczególną uwagę na symptomy mogące świadczyć o rozwoju wad zgryzu. – Mówi przedstawiciel gabinetu ortodontycznego Ewy Hornik-Pietrzyk w Katowicach. – Należą do nich wszelkie niepokojące zmiany w ułożeniu zębów, np. ich wychylenie, zachodzenie na siebie, stłoczenia bądź szpary. Zaniepokoić powinny również zaburzenia w zakresie wyrzynania się zębów, a także różnego rodzaju zachowania, takie jak oddychanie przez usta czy zgrzytanie zębami. Zaleca się przeprowadzanie konsultacji ortodontycznej już u kilkuletnich dzieci”.
Profilaktyka ortodontyczna od najmłodszych lat
Jak wspomniano na wstępie, nabyty charakter wad zgryzu wiąże się ze szkodliwymi nawykami, które towarzyszą nam już od wczesnego dzieciństwa. Mogą to być pozornie niewinne zachowania i czynności, które często wykonujemy bez świadomości ich negatywnego wpływu na zgryz. Do takich nawyków należy m.in. ssanie kciuka czy smoczka u dzieci. Wady w obrębie układu zębów mogą jednak rozwijać się jeszcze wcześniej, nawet już w okresie ciąży. W tym okresie należy zadbać o dietę bogatą w składniki odżywcze – z punktu widzenia ortodoncji szczególnie istotna jest witamina D oraz wapń. Natomiast w okresie noworodkowym i niemowlęcym podczas karmienia trzeba pamiętać o zachowaniu właściwej pozycji dziecka (głowa nieco uniesiona) i ustawienia butelki pod odpowiednim kątem (najlepiej 45 stopni). Właściwe ułożenie niemowlaka jest także ważne podczas snu – tu również zaleca się delikatne uniesienie głowy, by ułatwić dziecku nabycie prawidłowy nawyku oddychania przez nos. W późniejszym wieku należy natomiast wyeliminować szkodliwe dla zgryzu zachowania, takie jak nadgryzanie palców czy długopisów. Wcześnie wdrożone działania z zakresu profilaktyki ortodontycznej pomogą w rozwoju zdrowego zgryzu.