Żużel wielkopiecowy to produkt uboczny, powstający podczas wytapiania w wielkim piecu rudy żelaza na surówkę do produkcji stali. Mimo, że teoretycznie jest to odpad, znajduje on bardzo szerokie zastosowanie w budownictwie.
Jak powstaje żużel wielkopiecowy
Proces wielkopiecowy jest metodą otrzymywania z rudy żelaza, topnika i koksu tak zwanej surówki, która następnie wykorzystywana jest w produkcji stali lub żeliwa. Piec, który wykorzystywany jest w tym celu ma kształt nieco wydętego cylindra o wysokości około 30 metrów i średnicy do 8 metrów. Posiada on blisko swej podstawy dwa zawory – przez jeden z nich odprowadza się główny produkt obróbki cieplnej wyżej wymienionych składników, czyli ciekłą surówkę, przez drugi zaś zbierający się na powierzchni surówki ciekły żużel. Jak powstaje ten ostatni? W rudzie poza czystym żelazem znajdują się inne pierwiastki oraz związki mineralne – stanowią one skałę płonną, która wydziela się w procesie spalania rudy. Do przyspieszenia tego procesu używa się topnika, czyli najczęściej skały wapiennej lub dolomitowej. Topnik ułatwia wydzielenie się skały płonnej z rudy, a następnie łączy z nią. W ten właśnie sposób powstaje żużel. Po opuszczeniu pieca i schłodzeniu przyjmuje on formę chropowatej, kruchej skały szarego koloru, która następnie zostaje pokruszona na drobne, ostre okruchy o ostrych krawędziach i jednolitym kształcie oraz wielkości (w procesie kruszenia odzyskiwane są również skrzepy żelaza). Podczas produkcji jednej tony surówki można otrzymać nawet 400 kilogramów żużlu.
Zastosowanie żużli wielkopiecowych
Żużel uzyskiwany w procesie wielkopiecowym charakteryzuje się wysoką odpornością na ogień, wysokie i niskie temperatury oraz bardzo dobrymi właściwościami izolacyjnymi. Jest również lżejszy i lepiej absorbuje wodę, niż kruszywa naturalne Z tego powodu znajduje on zastosowanie w budownictwie. Używa się go między innymi jako surowca do produkcji cementu, zapraw murarskich, cegieł żużlowych, a także jako materiał do budowy dróg i autostrad.
Jednym z największych polskich producentów żużla wielkopiecowego na polskim rynku jest firma Ekoprod, od 20 lat specjalizująca się w wytwarzaniu kruszyw sztucznych.