Specjalistyczne oświetlenie zbiornika to nie tylko domena akwariów. Potrzebować go będą hodowcy różnych gatunków gadów, płazów oraz miłośnicy pająków i innych bezkręgowców. W terrarium panować muszą specyficzne dla danego biotopu warunki, a oświetlenie jest jednym z kluczowych elementów do ich zapewnienia. W niniejszym artykule przyglądamy się tej kwestii bliżej.
Funkcje oświetlenia w terrarium
Do czego służy oświetlenie w terrarium? Oświetlenie w terrarium ma przede wszystkim za zadanie stworzyć biotopowi warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych – ma zapewnić odpowiednie spektrum światła widzialnego i przyczynić się do właściwego wybarwienia stworzeń, ponadto być emiterem cieplnym oraz źródłem promieniowania UVB i UVA. Dzięki tym funkcjom nasza hodowla ma zapewnione właściwe warunki do rozwoju i bytowania. Oświetlenie pełni też funkcję dekoracyjną, nie jest to jednak jego podstawowe przeznaczenie.
- Promieniowanie ultrafioletowe UVA wpływa pozytywnie na łaknienie, aktywność ruchową, zachowania socjalne i godowe zwierząt, wspiera fotosyntezę roślin. Natomiast promieniowanie UVB wspomaga wytwarzanie witaminy D3, związanej z właściwą absorpcją wapnia (odpowiada za prawidłowy rozwój układu kostno-szkieletowego) i wzmaga odporność zwierząt – informuje nas Aleksander Warwocki, właściciel sklepu z oświetleniem akwarystycznym AQUA-LIGHT.
Żeby dawki promieniowania UV i cieplnego były właściwe, potrzebna jest szeroka wiedza na temat potrzeb bytowych danego gatunku zwierząt. Po ich poznaniu i stworzeniu stosownych warunków w terrarium można dobrać odpowiednie do tych potrzeb źródło światła i dawkę emitowanego przez nie promieniowania. Najczęściej sięga się po żarówki terrarystyczne lub kombinację żarówek (wyspa cieplna) i świetlówek rurowych (światło widzialne, promieniowanie UVB). Są również lampy rtęciowe do terrariów pełniące obie funkcje jednocześnie.
Parametry dobierajmy do gatunków
Dobór świetlówek do terrarium łączy się z parametrami emitowanego promieniowania UVB (z zakresu 280-315nm), UVA (z zakresu 315-400nm) i cieplnego, spektrum światła, oferowanego wybarwienia i mocy źródła. Parametry te mają znaczenie dla poszczególnych gatunków, ich niedostosowanie grozić może nawet śmiercią hodowanych zwierząt. Rodzaj oświetlenia wybierać będziemy więc pod kątem ich potrzeb, ale też pod kątem wielkości terrarium, wysokości zawieszenia źródła światła itd.
Popularne gatunki zwierząt trzymane w terrariach to m.in. żółwie (stepowy, pustynny, grecki, śródziemnomorski, ozdobny, czerwonolicy), jaszczurki (agamy, gekony, kameleony, legwany), węże (boa, anakondy, pytony, mleczny, zbożowy), płazy (żaby, drzewołazy, ropuchy, rzekotki ), a ponadto pająki i pajęczaki (ptaszniki, tarantule, skorpiony) oraz owady.
By łatwiej do nich dopasować rodzaj światła, producenci oferują oświetlenie dobrane do warunków strefy klimatycznej ich występowania i zbilansowane dla gatunków. Znajdziemy więc świetlówki dla strefy pustynnej i półpustynnej, tropikalnej i subtropikalnej oraz dedykowane gatunkom strefy umiarkowanej.
W zależności od strefy klimatycznej, którą zamieszkują zwierzęta w naturze, mają one inne zapotrzebowanie na promieniowanie UVB. Dawka 2% UVB pozwoli zaspokoić potrzeby gatunków strefy umiarkowanej, o niskim zapotrzebowaniu na promieniowanie: węży, żab, ropuch salamander, gekonów; wspomaga też wzrost i fotosyntezę roślin. 5% UVB to dawka dla zwierząt o średnim zapotrzebowaniu, jak: żółwie, legwany, bazyliszki, kameleony, a także pająki, pajęczaki i owady. Dawka 10% UVB odpowiadać będzie potrzebom zwierząt żyjących na terenach półpustynnych i pustynnych o warunkach kamienistych lub żwirowo-piaszczystych i dużym stopniu nasłonecznienia (agamy, warany, biczogony), a powyżej 10% – najbardziej gorących i nasłonecznionych rejonów.
Świetlówki terrarystyczne
Świetlówki do terrarium dostępne na rynku występują w formie świetlówek liniowych T8 z tradycyjnym mocowaniem pinowym lub kompaktowych z gwintem żarówkowym.
Ich wydajność to okres do 12 miesięcy – tylko przez ten czas pracują efektywnie dostarczając właściwą dawkę promieniowania UVB i UVA. Montuje się je w terrariach po zabezpieczeniu przed możliwością kontaktu ze zwierzęciem i zbliżenia się na określoną odległość.
Mogą być umieszczone pod pokrywami, na listwach oświetleniowych, mogą mieć zamontowaną obudowę bryzgoszczelną (chroni przy zraszaniu) lub hermetyczną, albo mogą być oddzielone siatką chroniącą zwierzę przed oparzeniem.
Świetlówki liniowe T8 oferowane są zwykle w rozmiarach 45cm, 60cm, 90cm i 120cm, a ich wyposażeniem dodatkowym są oprawy, uchwyty, odbłyśniki, startery, układy zasilające etc.