Oczyszczalnia drenażowa jest najtańszą i najprostszą w montażu i eksploatacji instalacją do oczyszczania ścieków bytowych. Każdy producent przydomowych oczyszczalni ścieków indywidualnie ocenia żywotność systemu. Warto zwrócić uwagę na fakt, że gwarancja na zbiornik gnilny czy drenaż nie jest równoznaczna z czasem satysfakcjonującej eksploatacji oczyszczalni drenażowej.
To, jak długo własna oczyszczalnia ścieków będzie zaspokajała potrzeby posiadacza, zależy od spełnienia kilku kluczowych warunków montażu i eksploatacji. Przedstawiciel firmy Metria, producenta przydomowych oczyszczalni ścieków podkreśla znacznie właściwego doboru przepustowości drenażowej oczyszczalni ścieków: – „Oczyszczalnia nie może być ani zbyt duża, ani zbyt mała. W pierwszym przypadku nie zapewnimy dostatecznej ilości ścieków, a w efekcie flora bakteryjna będzie zamierała i konieczne stanie się częste “restartowanie” instalacji przy użyciu odpowiednich preparatów. Jeszcze gorszą sytuacją jest przeciążanie oczyszczalni: nadmiar ścieków sprawi, że nie zostaną one właściwie przetworzone w osadniku gnilnym i do drenażu trafi ciecz z dużą ilością stałego materiału organicznego. Efektem “zalania ściekami” będzie kolmatacja (uszczelnienie) drenażu i zatrzymanie pracy oczyszczalni”.
Zanim zdecydujemy się na zainstalowanie drenażowej oczyszczalni ścieków, powinniśmy zapoznać się z jej budową i zrozumieć przebieg procesu biologicznego rozkładu ścieków. Tylko w oparciu o tę wiedzę będziemy w stanie podjąć działania, które zapewnią długą i niezawodną eksploatację instalacji oczyszczającej.
Jak działa drenażowa oczyszczalnia ścieków?
Każda drenażowa oczyszczalnia ścieków składa się ze zbiornika gnilnego (zazwyczaj jednokomorowego, choć mogą występować równie dobrze dwie, a nawet trzy komory) oraz drenażu rozsączającego. W zbiorniku gnilnym, zachodzą procesy fermentacji beztlenowej i następuje oddzielenie frakcji stałej, a także zanieczyszczeń tłustych. Wstępnie podczyszczony ściek znad osadu trafia do drenażu, gdzie odbywa się tlenowa część neutralizacji substancji organicznych. Drenaż to system zbudowany z rur perforowanych, które rozłożone są w specjalnie przygotowanym poletku, czyli warstwowo ułożonym kruszywie (w większości przypadków jest to żwir i piasek). Dobrym i wygodnym rozwiązaniem są też specjalne pakiety i tunele rozsączające, zakończone wywietrznikami (kominkami nawiewnymi). Niezależnie od tego, jakie rozwiązanie zastosujemy, cele zawsze są takie same: doprowadzenie do drenażu odpowiedniej ilości tleniu i zapewnienie chłonnego podłoża do odbioru oczyszczonych ścieków. Pomiędzy zbiornikiem gnilnym a drenażem instaluje się zazwyczaj studzienkę rozdzielczą z podłączonymi nitkami drenażu: celem takiego rozwiązania jest równomierny dopływ ścieków do wszystkich rozgałęzień drenażowych.
Warunkiem koniecznym poprawnego działania oczyszczalni w długich okresach czasu jest jej profesjonalny montaż. Brak odpowiedniego napowietrzenia, niewłaściwe przekroje rur wentylacyjnych (średnica min. 110 mm), niestabilne posadowienie zbiornika czy niewłaściwie dobrany do potrzeb drenaż lub pojemność zbiornika gnilnego zaprzepaszczą szansę na właściwe działanie oczyszczalni. Należy też pamiętać, że – co do zasady – oczyszczalnia drenażowa lepiej funkcjonuje na glebach o dużej przepuszczalności (piasek, żwir) oraz przy niskim stanie wód gruntowych. Wielu producentów zapewnia, że system drenażowy można użytkować z powodzeniem również na glebach gliniastych i ilastych, lecz praktyka nie zawsze potwierdza taką możliwość. W przypadku podłoży o niskiej przepuszczalności i dużej wilgotności o wiele pewniejszym rozwiązaniem będzie zainstalowanie oczyszczalni hybrydowej lub oczyszczalni biologicznej SBR.
Jak przedłużyć czas eksploatacji drenażowej przydomowej oczyszczalni ścieków?
Średni czas działania drenażowej oczyszczalni ścieków szacuje się na 15-20 lat. Jednak zdarza się, że oczyszczalnia “pada” po 2-3 latach eksploatacji i trzeba wymienić cały drenaż rozsączający. Inne instalacje działają bezproblemowo 30 i więcej lat. Skąd bierze się taka rozbieżność? Diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach, czyli w interesującym nas przypadku w zgodniej z zasadami lub niewłaściwej eksploatacji. Oto zbiór konkretnych zaleceń, które przedłużą żywotność drenażowej oczyszczalni ścieków:
- zapewnienie regularnego zrzutu ścieków – jest to możliwe, jeżeli właściwie dobraliśmy wielkość oczyszczalni do naszych potrzeb i dzięki temu nie musimy obawiać się ani przepełnienia osadnika gnilnego, ani zamierania flory bakteryjnej na skutek braku ścieków do przetwarzania,
- unikanie zanieczyszczeń stałych i tłuszczów – należy zadbać o to, aby do ścieków nie trafiało zbyt dużo tłuszczów (można zastosować separatory na wyprowadzeniu z budynku lub w samym zbiorniku gnilnym), niedopuszczalna jest obecność olejów mineralnych i smarów, a także nierozkładalnych zanieczyszczeń stałych (np. takich jak podpaski higieniczne, prezerwatywy, tekstylia czy drobne opakowania foliowe),
- zmniejszenie ilości agresywnych substancji chemicznych, stosowanie ekologicznych preparatów myjących – zalecane jest stosowanie ekologicznej chemii gospodarstwa domowego i ograniczenie zużycia silnych środków wybielających, środków do usuwania kamienia i udrażniania rur kanalizacyjnych, które ze względu na zawartość silnych kwasów, związków chloru i wody utlenionej powodują spowolnienie działania, a nawet całkowite zamarcie flory bakteryjnej w oczyszczalni,
- unikanie zalewania oczyszczalni czystą wodą – zrzuty dużych ilości mało zanieczyszczonej wody np. z basenów czy wody deszczowej może prowadzić do wypłukiwania osadu czynnego i zahamowania procesów biologicznego oczyszczania,
- regularne stosowanie biopreparatów – okresowe wzmacnianie i odbudowywanie kultur bakteryjnych jest koniecznym warunkiem właściwej pracy, a co za tym idzie długotrwałego użytkowania drenażowej oczyszczalni ścieków.
Za każdym razem, gdy dochodzi do zaburzenia działania osadu czynnego, pojawia się groźba zatkania drenażu, czyli w praktyce ustania pracy oczyszczalni. Choć niektórzy wykonawcy zalecają płukanie drenażu, to zazwyczaj jest to zabieg o niskiej skuteczności. Wynika to stąd, że kolmatacja nie dotyczy tylko samego poletka drenażowego, ale także znajdującej się pod nim gleby rodzimej, której nie jesteśmy w stanie przepłukać. Gdy już dojdzie do kolmatacji, mamy dwa wyjścia: wymienić drenaż lub odciąć odpływ ścieków ze zbiornika gnilnego i wykorzystać go jako zbiornik bezodpływowy, czyli szambo plastikowe. Po odpowiednim oczyszczeniu i dezynfekcji osadnik gnilny może być też używany w roli zbiornika wody deszczowej. Wtórne zastosowanie uzasadnia fakt, że na zbiorniki plastikowe producent daje zazwyczaj wieloletnią gwarancję, a z praktyki wiadomo, że tworzywo sztuczne zachowuje niepogorszone właściwości przez wiele dekad.