Problem niepłodności jest niestety bardzo częsty. Według szacunków, w Polsce z problemami z zajściem w ciążę boryka się nawet od 15 do 20% par. Mniej więcej w połowie przypadków przyczyną powstania takich problemów są kłopoty z płodnością u mężczyzn. W naszym artykule dokładniej opisujemy, jakie są najczęstsze przyczyny powstawania problemów z płodnością u mężczyzn oraz jakie badania są wykonywane w diagnostyce ich przyczyn.
Kiedy można mówić o niepłodności?
Według Światowej Organizacji Zdrowia WHO, o niepłodności można mówić w przypadkach braku możliwości poczęcia dziecka i to pomimo regularnego współżycia bez stosowania środków antykoncepcyjnych. Według zaleceń WHO o pomoc do kliniki leczenia niepłodności należy się udać, jeżeli takie próby trwają przynajmniej przez rok.
Jak tłumaczy nasz rozmówca, lekarz specjalista z Centrum Leczenia Niepłodności Angelius w Katowicach: Wiele osób uważa, że problemy z zajściem w ciąże dotyczą przede wszystkim kobiet, a dokładniej ich problemów zdrowotnych czy hormonalnych, tymczasem jest to nieprawda i według statystyk problemy z niepłodnością u mężczyzn występują równie często. Czasem zdarza się też tak, że para nie może zajść w ciążę z powodu zaistnienia jakichś problemów po obu stronach. W dobraniu odpowiedniej metody leczenia niepłodności pomaga przeprowadzenie dokładnej diagnostyki i to u obojga partnerów.
Jakie są najczęstsze przyczyny niepłodności u mężczyzn?
Przyczyny niepłodności u mężczyzn zazwyczaj są spowodowane niską jakością nasienia. Odznacza się ona obniżoną ilością plemników w ejakulacie, ich obniżona ruchliwością lub zmianami w ich budowie. Te wszystkie czynniki sprawiają, że zapłodnienie staje się dużo trudniejsze, a w niektórych sytuacjach wręcz niemożliwe. W niektórych przypadkach dochodzi nawet do całkowitego braku plemników w nasieniu. Taki stan nazywa się azoospermią, są to już bardzo poważne przypadki. Zazwyczaj ilość plemników w nasieniu, która sprawia, że mówi się już o obniżonej płodności, to poniżej 15 mln w 1 ml nasienia. W takich przypadkach mówi się o oligozoospermii. Z kolei w przypadku problemów z niewystarczającą ruchliwością plemników mówimy o asthenozoospermii.
Powstanie wszystkich tych problemów może być spowodowane różnymi czynnikami. Najczęściej na obniżenie jakości nasienia wpływają zaburzenia w wydzielaniu hormonów płciowych, wady wrodzone narządów płciowych, niedrożność nasieniowodów, przyczyny autoimmunologiczne, które polegają na wytwarzaniu przez organizm przeciwciał przeciwplemnikowych, prowadzenie nieprawidłowego trybu życia, czyli zbyt mała aktywność fizyczna, nieprawidłowa dieta czy nadużywanie alkoholu oraz palenie papierosów. Na problemy z jakością nasienia mogą także wpływać predyspozycje genetyczne oraz różnego rodzaju choroby, m.in. cukrzyca, anemia, choroby nerek i układu moczowego, stwardnienie rozsiane, nowotwory czy choroby tarczycy. W przypadku predyspozycji genetycznych, które są przyczyną niepłodności, najczęściej występującą są nieprawidłowości chromosomalne, mutacje w genie CFTR oraz mikrodelecja regionu AZF na chromosomie Y.
Na czym polega diagnostyka niepłodności u mężczyzn?
W diagnostyce przyczyn niepłodności lub diagnostyce problemów z niepłodnością u mężczyzn może być stosowanych wiele badań, które mogą wymagać od pacjenta odwiedzenia gabinetów wielu różnych specjalistów. Lekarzem, który specjalizuje się w diagnozowaniu i leczeniu przyczyn niepłodności u mężczyzn i który zajmie się koordynacja naszych dalszych poczynań jest androlog. Na początku lekarz zawsze rozpoczyna od przeprowadzenia z pacjentem dokładnego wywiadu, na podstawie którego dowiaduje się wielu przydatnych informacji dotyczących ogólnego stanu zdrowia pacjenta, jego nawyków żywieniowych, prowadzonego trybu życia oraz na temat jego życia seksualnego. W trakcie wstępnej wizyty lekarz ocenia również budowę ciała pacjenta oraz jego narządów płciowych. Następnym etapem jest wykonanie odpowiednich badań.
Podstawowym badaniem w przypadku stwierdzenia problemów z płodnością u mężczyzny jest badanie nasienia, które pozwala dokonać oceny wszystkich jego parametrów, czyli ogólną ocenę jakości plemników w nasieniu, ich liczebność, ruchliwość i morfologię oraz odsetek plemników żywych i martwych. Ocenie podlega także wygląd ejakulatu oraz jego objętość.
Później należy jeszcze sprawdzić, jakie są dokładnie przyczyny powstania wszelkich anomalii i pogorszenia jakości nasienia. W tym celu wykonuje się wiele badań i testów. Najważniejsze z nich to badania hormonalne– stężenie testosteronu, prolaktyny, FSH czy LH, TRUS, czyli USG przezodbytnicze, które pozwala na wykrycie nieprawidłowości anatomicznych oraz badania genetyczne, m.in. badanie kariotypu, analiza genu CFTR i regionu AZF.